Lưu ý: Đây là một bài phân tích có tiết lộ nội dung câu chuyện.

Ngày nay khi nhắc đến Nam Đồng, người ta có thể hình dung tới cái tên của một khu tập thể cũ đang dần phai màu theo thời gian, bị lấp sau những toà cao ốc và hàng quán hiện đại. Vậy nhưng trong quá khứ của hơn 50 năm trước, Nam Đồng đã từng là "quân khu hậu phương" của những người lính. "Quân khu Nam Đồng" là một khu gia binh nổi tiếng với nhiều gia đình hoàn cảnh khác nhau, tuy nhiên đều có một điểm chung rằng những ông bố đều không hay có mặt vì họ công tác xa nhà ở các mặt trận hoặc đã hy sinh. Những đứa trẻ lớn lên ở Nam Đồng có phần ngỗ nghịch có lẽ cũng vì thế, và "tiếng tăm" thì cũng vang dội cả một vùng.

Một quyển sách khơi gợi nhiều cảm xúc và kỷ niệm học trò trong những năm tháng khói lửa chiến tranh.

Các câu chuyện về tuổi học trò được ghi chép rất đỗi trẻ thơ, sinh động và không kém phần tình cảm. Giận hờn có, vui vẻ có, buồn thương có, tinh nghịch có. Tất nhiên nếu nói đến đây, độc giả sẽ nghĩ rằng tác phẩm này chẳng có gì đặc biệt hơn những cuốn sách viết về tuổi học trò khác. Tuy nhiên, điều đặc biệt của Quân khu Nam Đồng nằm ở yếu tố chiến tranh được lồng ghép khéo léo. Những cậu trai, cô gái quân khu Nam Đồng luôn tự hào với cái tên "Quân khu", ngay cả đánh nhau cũng vì để bảo vệ danh dự cho khu gia binh ấy. Họ mặc áo lính, đội mũ cối đi học như một minh chứng rằng những đứa trẻ Nam Đồng luôn tự hào về người cha người mẹ ở ngoài mặt trận và sẵn sàng xung phong khi Tổ quốc cần. Đối với họ, chưa từng có ai đào ngũ, đơn giản vì cái máu "liều, cứng đầu" cũng là di truyền. Đi chiến đấu khi Tổ quốc gọi, đó lại càng là điều hiển nhiên. Ngay cả cô gái Mai Hương yếu đuối nhường thế, sau cũng trở thành cô thanh niên xung phong mang tiếng hát át tiếng bom, chẳng may hy sinh và để lại trong lòng bạn bè một khoảng trống khó lấp đầy.

Tình yêu trong sáng của tuổi học trò đan xen với tiếng bom tiếng súng nơi chiến trường phía Nam của những năm 72 - 75 đã làm cho Quân khu Nam Đồng trở nên thơ mộng và cũng cao cả hơn bao giờ hết. Sau này khi thống nhất đất nước, Quân khu tan rã mỗi nhà một ngả vì nhiều lý do, cũng chẳng còn khu gia binh nức tiếng một thời. Tất cả lùi vào dĩ vãng, trở thành hồi ức tươi đẹp một đời người. Từng con chữ nghe chừng vui tươi, dí dỏm, tinh nghịch là thế nhưng lại phảng phất nỗi buồn, nỗi mất mát luyến tiếc về một thời đã qua.

Xin được phép trích một đoạn thay cho lời kết:

Quân khu Nam Đồng - dấu ấn một thời hoa lửa trong tâm tưởng những đứa trẻ sinh ra trong gia đình quân đội, tự mang trong mình trách nhiệm phải giữ vững màu áo xanh của thế hệ đi trước, rồi sau này tiếp tục trở thành những tấm gương sáng trên con đường dựng nước - giữ nước của dân tộc.

Một ngày đặc biệt, 29/02/2020